AGORA
Kent merkezine, Roma Dönemi’nde kuzey güney yönlü dikdörtgen planlı olarak inşa edilen Agora; MS 4. yüzyıl sonu- MS 5. yüzyıl başlarında yapılan yeni düzenlemelerle kullanılmaya devam etmiştir. Agora’nın güneyinde Sütunlu Cadde, doğu bitişiğinde, Hierapolis Caddesi, batısında ise Bouleuterion yer almaktadır. İç ölçüleri 48.5 x 68 m olan yapı, yaklaşık 3298 m² lik bir alanı kaplamaktadır. Sütunlu galerilerle çevrili oldukça geniş bir alana sahip olan Agora'nın kuzey ve güneyinde doğu- batı yönlü, üç cepheli, 7 basamaktan oluşan tribünler bulunur (Figür 1). Agora, pazar alanı dışında festivallerin, şenliklerin ve gösterilerin yapıldığı, kutlamaların düzenlendiği kentin önemli kamusal alanlarından biridir. Tribünlerin Agora avlusuna bakan ön cephe sütun düzenlemeleri arasına heykeller yerleştirilerek alan hareketlendirilmiştir. Agora batı, kuzey ve güney portiklerinin zeminleri çeşitli geometrik şekiller verilmiş opus-sectile zemin döşemesine sahiptir (Figür 2). Agora; sütunlu galerileriyle, oturma tribünleriyle, opus-sectile zemin döşemeleriyle, sütunlar arasına yerleştirilen heykelleriyle tiyatro ve stadium gibi yapıların işlevlerine alternatif olarak M.S. 4. yüzyılda da kullanılmıştır. Ayrıca Bouleuterion (Meclis Binası), Kutsal Alan gibi kamusal yapılarla bağlantısının olması nedeniyle kent merkezinde oldukça önemli bir konuma sahiptir. Agoraya geçiş; Hierapolis Caddesi üzerinden ve Agora Batı Portiğinin güney ucundaki merdivenlerle bir kapıyla sağlanır.
2015-2016 yılında kısmi olarak başlatılan Agora avlusunun kazı çalışmalarına (Figür 3), 2017 yılında dolgu toprağın büyük bir bölümünün alınmasıyla devam etmiş, 2018 yılında ise geriye kalan dolgu toprak tamamen bitirilmiştir. Kazı çalışmaları sırasında Agora avlusunu örten erozyon toprağının tüm alanda aynı özellikte ve birbirine yakın içeriğe sahip olduğu tespit edilmiştir (Figür 4).
Zemin kotundaki değişmeler agora zemininin farklı kullanımlarla birlikte oluşan antik tahribatlarla ilgili olmalıdır. Bu durum 2015-2017 yıllarında gerçekleştirilen agora avlu kazılarında; MS 5, 6. yüzyılda zeytin yağı çıkartmak için kullanılmış pres yatağının, agoranın kuzey doğusunda yer alan çeşmeye ait su havuzunun avlu üzerine taşınarak alanın işlik olarak kullanılmış olması, MS 5. ve 6. yüzyılda toprak zemin altında basit örgü tekniğinde su kanallarının yapılmış olması, toprak zemin altında tespit edilen MS 8. ve 9. yüzyıla ait mezarlarla karşılaşılması ve zemin üzerinde açığa çıkartılan çeşitli mimari parçaların mimari bir dokudan bağımsız olarak açığa çıkartılması bu tespiti doğrulamaktadır. Agora avlu zemininin asıl işlevinin haricinde uzun yıllar farklı amaçlar için kullanılması nedeniyle tahrip edilerek Roma Dönemi zemininin bozulduğunu göstermektedir.
AGORA BATI STOA
Sütunlu Cadde'nin kuzeyinde yer alan Agora'nın kazı çalışmaları tamamlanmış olup 6 m genişliğindeki Batı Portiğin tamamı açığa çıkarılmıştır. Batı Portiğin batısını kuzey güney yönlü bir duvar sınırlarken, doğusunu her iki metrede bir bulunan, Portiğin ahşap çatısını taşıyan 3.5 m yüksekliğindeki 23 sütun sınırlandırmaktadır (Figür 5). Portik zemininde onyx cinsi taş kullanılarak yapılan opus sectile taban döşemesi üç farklı tiptedir (Figür 6).
AGORA GÜNEY PORTİK
Portik; Agora’nın Güney Oturma Platformu ile Erken Bizans Dönemi sur duvarı arasındaki 4.95x38 m iç ölçülerindeki doğu-batı yönlü galeri benzeri bir alan içine yerleştirilmiştir. Batısı, Agora Portiği'ne açılan ince uzun formludur ve alanın 3 kenarı duvarlar ile çevrilidir. Güneyini sur duvarı, kuzeyini Güney Oturma Platformunu güney duvarı, doğusunu bu alanı dikine kesen kuzey- güney yönlü ve MS 6. ve 7. yüzyıllara ait daha geç tarihli bir duvar sınırlar. Güney Portiği üzerinde geç dönem düzenlemeleri olan ve olasılıkla dükkân olarak kullanım gören mekânlar, Güney Oturma Platformu güney duvarına yaslandırılmıştır. Üst örtüsü ise bu alanda tespit edilen kalıntılar dâhilinde pişmiş toprak tuğlalar ile kireç harç kullanılarak yapılmış tonozla oluşturulmuştur (Figür 7).
AGORA KUZEY PORTİK
Geç Roma Agorası Kuzey Oturma Platformu kuzey bitişiğinde doğu batı yönlü devam eden Portik, doğuda Hierapolis Caddesi ile sınırlanmaktadır. Batıya doğru ilerleyen Portik, 44x64 m ölçülerinde düzgün kesilmiş dörtgen traverten bloklar ile inşa edilmiş Bouleuterion’nun (Meclis Binası) kuzey paralelinde devam etmektedir. Kuzeyinde ise 2.50 m aralıkla yerleştirilmiş doğu batı yönlü devam eden sütun dizisi bulunmaktadır (Figür 8).
Agora Kuzey Portiği'nin doğu batı yönlü ilk 45 metresi Agora Kuzey Oturma Platformunun kuzey bitişiğine, kalan 46 metresi ise Bouleuterion’nun (Meclis Binası) kuzeyine yaslandırılmıştır.
Portiğin büyük bir kısmında onyx malzemeden yapılmış opus sectile zemin döşemesinin korunmuş olduğu söylenebilir.
Kuzey Portiğin batı yarısında 6 adet sütun güneye doğru yıkılmış halde bulunmuştur. Bu sütunlar üç tamburdan oluşmaktadır ve toplam yükseklikleri sütun başlıkları ile beraber yaklaşık 3.90 ile 4.15 m yüksekliğe ulaşmaktadır (Figür 9).
Portiğin üzerine doğu batı yönünde 65 ile 84. metreleri arasında, Bouleuterion’un kuzey duvarına yaslandırılmış geç dönem yapısı doğu-batı yönlü ve kuzey-güney yönlü dikdörtgen planlı iki yapının ‘L’ formunu oluşturacak şekilde Portiğin zemini üzerine yerleştirilmesiyle işlik inşa edilmiştir (Figür 10).