MS 11. yüzyıl sonlarından itibaren başlayan Anadolu’nun fethi ile birlikte ilk Türk uç beylerinin güneybatı Anadolu Bölgesi’ne kadar geldikleri bilinmektedir. Bundan sonraki dönemde kültürel ve ticari ilişkiler sürekli artmıştır. Stratonikeia yakınında ele geçen en erken buluntular; Beybağı’ndan I. Gıyaseddin Keyhüsrev’in ikinci saltanat (1205-1211) dönemine ve Tepecik’ten III. Gıyaseddin Keyhüsrev (1266-1284) dönemine tarihlenen Selçuklu sikkeleridir. Bu bölgedeki Türk Dönemi yerleşimlerinin ise 13. yüzyıl ortalarından itibaren olduğu düşünülmektedir. Menteşeoğlu İbrahim Bey’in ölümünden sonra kardeşler arasındaki hükümranlık mücadelesi esnasında, bu bölge Ahmet Gazi’nin eline geçmiş olmalıdır. Eskihisar merkezindeki Türk Dönemi yapılarının en azından 14. yüzyıldan itibaren varlığı bilinmektedir. Bu tarihlerden ya da Osmanlı Dönemi’nden itibaren Stratonikeia’nın Eskihisar adıyla geçmeye başladığı düşünülmektedir. Beylikler Dönemi’nin bir devamı olarak Osmanlı Dönemi’nde yapılaşmalar artarak devam etmiştir.
SELÇUK HAMAMI
Merkezi Köy Meydanı’ndaki Şaban Ağa Camisi’nin hemen güneyinde, cami ile bütünlük oluşturacak şekilde inşa edilen, halk arasında “Selçuk Hamamı” olarak adlandırılan Beylikler Dönemi hamamı bulunmaktadır. Hamamın batısında, soyunmalık bölümünün batı kısmına 1950 yıllarında, Ali Aydın Evi inşa edilmiştir.
Resim 1. Şaban Ağa Cami, Selçuk Hamamı ve Ali Aydın Evi
Hamamın batısında, soyunmalık bölümünün batı kısmına 1950 yıllarında, Ali Aydın Evi inşa edilmiştir. Düz dam örtülü soyunmalık bölümüne cami tarafından, kuzeyden bir kapı ile girildiği ve soyunmalık bölümü doğu duvarı boyunca uzanan sekilerin olduğu ortaya çıkarılmıştır. Mevcut sekilere açılmış üç niş bulunmaktadır. Soyunmalığın zemininin kalan izlerden dörtgen plaka kayrak taşları ile kaplı olduğu anlaşılmaktadır. Bu çalışmalar sırasında, şadırvana ait olabilecek mermer fıskiye parçaları da ele geçmiştir. Üzerinde ev bulunan bölümünün dışında, soyunmalık kısmındaki bölümlerinin kazısı sırasında, hamamın tarihini tespit edecek seramik parçaları ve sikkeler bulunmuştur. Sikkeler genellikle seki nişlerinde ve giriş yakınında zeminde ele geçmiştir.
Soyunmalıktan sonra doğu yönde, tonoz örtülü bir aralık ve devamında kubbe örtülü ılıklık kısmına, buradan bir kapı ile yine kubbe örtülü sıcaklık kısmına geçilmektedir. Her iki bölümün altında ve duvarlarında ısıtma sisteminden detaylar görülebilmektedir. Ilıklık bölümünün doğusunda tonoz örtülü tıraşlık, bunun güneyinde, sıcaklık kısmının doğusunda ise yine tonoz örtülü su deposu ve suyun ısıtıldığı kazanın konulduğu kısım yer almaktadır. Su deposunun içinde su kaynatmaya yarayan kazanın konulduğu yer ve altındaki ateş yakılan ocak bir bütün olarak durmaktadır. Bunun doğusundaki odunluk ve diğer hizmet alanları da ana hatları ile açıktadır. Böylelikle hamamın tüm bölümlerinin tam olarak bilindiğini söylemek mümkündür.
Hamama ait bir kitabe bulunmadığından, yapının kesin inşa tarihini bilemiyoruz. Fakat soyunmalık bölümünde yapılan çalışmalarda ele geçen sikke ve seramik parçalarının 14.-15. yüzyıl özellikleri göstermesi, soyunmalıktan soğukluk kısmına geçişte bulunan aralık bölümünün 16. yüzyıldan sonra görülmemesi ve sıcaklıkta üst örtüye Türk üçgenleriyle geçilmesi gibi özellikler dikkate alındığında, hamam 14. yüzyıl ortalarından 15. yüzyıl ortalarına kadarki bir zaman süreci içinde inşa edilmiş olmalıdır.
Resim 2. Selçuk Hamamı ve yanındaki Ali Aydın Evi’nin güneyden görünümü. Arkada Şaban Ağa Cami
Resim 3. Selçuk Hamamı’nın güneydoğu köşesinden görünümü