KUZEY SÜTUNLU CADDE VE HIEROKLES ANITI
Kuzey Şehir Kapısı önündeki meydanın güney orta kısmından, kent merkezine doğru devam eden, 8,70 m genişliğinde, Kuzey Sütunlu Cadde bulunmaktadır. Sütunlu caddenin başlangıç noktasının doğusunda; dış kısmı dörtgen, iç bölümü yuvarlak şekilli, aynı alanda bulunan yazıta göre Hierokles adlı bir kişi için yapıldığı düşünülen mezar yer almaktadır.
Resim 1. Kuzey Cadde, Hierokles Anıtı ve Kuzey Şehir Kapısı güneydoğudan.
Kuzey Sütunlu Cadde
Bu caddenin bulunduğu yerde, Bouleuterion ile Merkezi Agora olarak isimlendirilen ve Klasik Dönem öncesinden beri kent için önemli olduğu düşünülen alana giden bir yol mutlaka vardı. Muhtemelen sur duvarı genişletildiğinde ve kent planlaması yapıldığında buraya bir cadde konulmuştu. Klasik Dönem öncesinde yolun olması ve sonrasında buraya yeni bir caddenin konulması bir anlamda zorunluydu. Çünkü Lagina Hekate Kutsal Alanı’ndan gelenlerin kent içindeki önemli yapılara ulaşma güzergahı burasıydı.
Hellenistik Dönem’de buradaki cadde önceden olduğu gibi aynı şekilde devam etti. Augustus Dönemi’nde Hierokles’in anıtı inşa edildiğinde bu yapı, Hellenistik Dönem cadde düzenlemesine uydurulmuştu. Bu cadde düzenlemelerinin tamamı MS 139 yılındaki depremde yıkıldığı için Kuzey Şehir Kapısı ve Çeşme ile birlikte yeniden ayağa kaldırılmış olmalıdır. Bu imar döneminde sütunlu caddenin ilk taşıyıcısı postamenli Attik-ion kaide, yivsiz tek parça gövde ve Korinth başlığından oluşan payelerdi. Bunun devamında da aynı sistemde Korinth sütunları devam etmekteydi. Bu sütunlar, Kuzey Cadde üzerindeki ilk cadde ya da sokak dönüşüne kadar aynı şekilde olmalıydı.
Tam anlamıyla bir ana güzergah konumundaki Kuzey Sütunlu Cadde portiklerinin düzenlemesi, Hierokles’in anıtı yerinde korunmak kaydıyla programlanmış ve bu şekilde gerçekleştirilmişti. Cadde 8,70 m genişliğinde ve her iki kenarda iki basamak ile peristasislerin stylobatına çıkılmaktaydı. Portiklerin taşıyıcı elemanları; ilk baştaki paye sonrasında, postamentli Attik-ion kaide, yivsiz gövde ve Korinth başlıklı sütunlardan oluşmaktaydı. Üst yapısında üç fascialı arşitrav, dış bükey profilli ve kıvrık dal bezemeli friz ve konsollu korniş blokları vardı. Portiklerin caddeye bakan kısımları sütunlar üzerine, arka kısımları duvarlar üzerine gelecek şekilde, muhtemelen kırma çatılı olmalıydı.
Resim 2. Kuzey Sütunlu Cadde.
Cadde, MS 365 yıllarındaki depremle ciddi bir şekilde tahrip olunca, burada var olan kaidelerin bazıları kullanılmak kaydıyla, kentin başka yerinden getirilen kaideler ile Dorik taşıyıcı ve üst yapı elemanları bir araya toplanıp bir seviye oluşturularak yeni peristasis düzenlemeleri yapıldı. Önceki dönemlere ait tahrip olmuş mimari elemanlar kullanılarak portik arka duvarı inşa edilmişti. MS 4.-5. yüzyılda yapıldığı anlaşılan düzenleme, tamamen toplama mermer mimari elemanlardan oluşmaktaydı. Cadde başlangıcındaki tek kemerli geçiş ve doğu portikteki mozaikler de bu dönemde eklenmişti.